Gamelan in het algemeen en chromatisch
Gamelan is oorspronkelijk traditionele muziek uit Indonesië die bespeeld wordt tijdens rituelen die verbonden zijn met het markeren van levensfases (van geboorte tot dood) en rituelen die religieus en maatschappelijk geaard zijn.
Het bestaat uit een verzameling van bronzen instrumenten bestaande uit hangende grote gongs, kleinere liggende gongs en slaginstrumenten met bronzen toetsen.
Tegenwoordig wint gamelan aan populariteit in veel landen in Europa, Amerika, Australië en in andere Aziatische landen zoals Japan, Maleisë en Singapore.
Voor de westerlingen is de authentieke gamelan muziek ver van huis. De gamelan aanpassen aan de westerse traditie door de instrumenten in de westerse stemming te laten bouwen en daar nieuwe cross over muziek op te maken is wat Stichting Multifoon vanaf 1995 heeft gedaan. Deze chromatische gamelan is een zeldzaamheid in de hele wereld.
Paginatitel
Multifoon
Deze chromatische gamelan is in het leven geroepen door componist Sinta Wullur. De composities van Sinta Wullur stonden vanaf haar beginjaren in het teken van gamelan.
Na composities te hebben gemaakt voor westerse instrumenten waarin elementen en structuren van de gamelan verwerkt zijn ontstond de behoefte aan instrumenten die de gamelanklanken kunnen produceren. Na composities te hebben gemaakt voor de traditionele gamelaninstrumenten ontstond ook de behoefte aan een gamelaninstrumentarium toonsysteem waar het niet beperkt wordt door de vijftonige microtonale stemming wat eigen is aan de gamelan. Uiteindelijk kwam de oplossing in het chromatische gamelaninstrumentarium. In 1994 heeft ze deze gamelan ontworpen en laten maken door de gamelanbouwer pak Suhirdjan in Yogyakarta. Naast deze gamelan zijn er in de wereld meerdere versies van de chromatische gamelan bekend.
Met stichting Multifoon, opgericht door Sinta Wullur en Jan Rokus van Roosendael, kwamen projecten rondom de chromatische gamelan tot stand. De focus was op het combineren van de gamelaninstrumenten met westerse instrumenten in nieuwe composities. Daarvoor werd Ensemble Multifoon opgericht, bestaande uit professionele slagwerkers en gamelanspelers.
Voor de uitbreiding en completering van het orkest is subsidie toegekend van het Prins Bernhard Fonds en het Kersjes van de Groenekan Fonds. In mei 2001 heeft het Concertgebouworkest gebruik kunnen maken van dit instrumentarium in de ‘Gamelan symfonie’ van Peter Schat.
Van 2001 t/m 2008 maakte Multifoon deel uit van stichting Raras Budaya, en ontwikkelde samen met Elsje Plantema en Gamelanen semble Widosari gezamenlijke projecten in het kader van de Cultuurnota.
Tussen 2010 en 2016 werden er geen projecten ondernomen.
Na de lange pauze was een ware revival van Multifoon gekomen. Met de productie ‘Temple of Time’ een co-productie met het Holland Festival kreeg de chromatische gamelan een andere vorm letterlijk en figuurlijk. Zie www.templeoftime.nl
Na 2017 volgden andere projecten en is Multifoon meer de gamelan geworden en het ensemble de bespelers van de gamelan. De bespelers variëren per project.
De projecten van Multifoon tot heden:
2019
Gamelanklok: concert, cursus, workshops
In Gamelanklok zijn de 12 gongs opgesteld op de plaats van de twaalf uren van de klok.
De muziek gespeeld op de grote en kleine gongs is bedoeld als nieuwe community art. De spelers fungeren als radertjes in een uurwerk, alles draait om het samenspel. De compositie Gamelanklok is het resultaat van de inbreng van de solisten / componisten resp. Ned McGowan, Krishna Sutedja en Rutger van der Ree en de compositie op de gongs van Sinta Wullur.
2017
Temple of Time, een rituele compositie in de gonginstallatie waarin vier religies geëxposeerd werden tijdens Holland Festival Proms 2017 in het Concertgebouw. Compositie en concept Sinta Wullur, regie en libretto Miranda Lakerveld. www.templeoftime.nl
2009
Indi Go, een compleet programma van de combinatie Indiase muziek en gamelan.
Hieruit voortvloeiend de gelijknamige CD.
2008
Daya en Ranjit, jeugdproductie Concertgebouw Kleine zaal in het kader van het India Festival. Compositie Sinta Wullur voor gamelan, sarod, bansuri, tabla’s
Erasmus’ Vrede’s Weeklacht, opdrachtcompositie ter gelegenheid van de 50ste uitreiking van de Erasmusprijs op 7 november in de Laurenskerk te Rotterdam.
Compositie van Sinta Wullur voor gamelan, kerkorgel en koor.
Hollandse Rituelen, 2 composities van Martijn Baaijens en Sinta Wullur voor sarod en gamelan en voor bansuri, zang en gamelan, en een compositie van Andries van Rossem voor 14 gongs, geschreven voor het gelijknamige festival op 18 april.
2007
Sita’s Liberation, opera voor gamelan, strijkkwartet, basklarinet, slagwerk, koor en solisten. Compositie Sinta Wullur. Uitgevoerd op het Internationaal Gamelan Festival Amsterdam in het lichthal van het Tropenmuseum.
2006
Van Oerklanken tot Hemelse Klokken, nieuwe composities en bewerkingen voor gamelan en slagwerk van Christina Viola Oorebeek, Andries van Rossem, Toek Numan,
Theo Loevendie, Pierre de la Rue en Sinta Wullur.
2005
Nieuwe Oogst, nieuwe composities van de jongste generatie. Studenten en net afgestudeerden van het conservatorium maakten composities voor de gamelan gecombineerd met basklarinet en viool. Composities van o.a. Peter Vigh, Almar Kok en Jonas Bisquert.
2004
Folksongs, niet westers zingen werd gecombineerd met de gamelan, basklarinet en viool. Composities van Keyla Orozco, Felipe Pérez Santiago, Benedict Weisser,Ton de Kruijf, Symon Clarke Ana Mihajlovic en Barbara Woof.
2003
The Golden Deer een deel van de Ramayana gamelanopera voor 7 solisten, koor, strijkkwartet, slagwerk, basklarinet en gamelan van Sinta Wullur.
2002
Gamelan meets Saxophones, Aurelia saxofoonkwartet gecombineerd met de gamelan.
Composities van Vincent McDermott, Emma Carlé, Michael Norris, Philemon Mukarno en Joey Roukens.
2001
Als onderdeel van het project "Ikut Sang Surya", waar de chromatische gamelan gecombineerd werd met vocaal ensemble, basklarinet, tabla’s en blokfluit.
1999
Ontmoeting van Twee Tradities. De gamelan gecombineerd met basklarinet, viool, zang.
Nieuwe composities en bewerkingen van traditionele Indonesische en westerse muziek.
Bewerkingen van Pierre de la Rue, Debussy, Sundanese muziek en nieuwe composities van Symon Clarke, Renadi Santoso, Jan Rokus van Roosendael.
1998
Gongs and strings. De gamelan gecombineerd met strijkkwartet. Het eerste project van Ensemble Multifoon. Composities van Hans Christian Déthlefsen, Hans van Zijp en Sinta Wullur.
1996
Gamelanhuis benefietconcert in de grote zaal van het Tropen Museum met premières van de chromatische gamelan gecombineerd met strijkkwartet.
1995
Project ‘Lingkaran’, de gelijknamige compositie van Sinta Wullur. De vuurdoop van de net een paar maanden daarvoor gearriveerde chromatische gamelan gecombineerd met slagwerk. De bespelers waren slagwerkstudenten van het Conservatorium van Amsterdam olv Jim Gordon.
1994
De bestelling en het maken van de chromatische gamelan bij pak Suhirdjan in Yogya.